ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական հիմնարկներում և մարմիններում հասարակական վերահսկողություն իրականացնող հասարակական դիտորդների խմբի փորձագետ Հասմիկ Հարությունյանը, «Հետք»-ի հետ զրույցում անդրադառնալով Քրեակատարողական հիմնարկներում մահվան, ինքնավնասումների դեպքերին, երկու հանգամանք է կարևորում․ մեկն այն, որ չնայած ազատազրկված անձանց թիվը վերջին տարիներին նվազել է՝ մահվան դեպքերի նվազում չի արձանագրվում, իսկ մյուսը մահվան դեպքերով արդյունավետ քննության բացակայությունն է, ինչը շատ մտահոգիչ է։
«Իմ երկարաժամկետ աշխատանքի ու փորձի ընթացքում չեմ հիշում դեպք, երբ մահվան հանգամանքները պարզված լինեն, արդյունավետ քննություն կատարված լինի, հնարավոր մեղավորները բացահայտվեն և պատասխանատվության ենթարկվեն։ Եթե 1-2 դեպքով արդյունավետ քննություն լիներ, հետագայում նման դեպքերի կանխման երաշխիք կդառնար: Համակարգում պատասխանատու անձինք ավելի հաշվետու և պատասխանատու կգործեին՝ իմանալով որ և իրենց անգործությունը և սխալ գործողությունները հետևանք կառաջացնեն իրենց համար»,- նշում է Հասմիկ Հարությունյանը:
Մանրամասները՝ այստեղ։
Ինչպես պնդում են Դիտորդական խմբի անդամները՝ մահվան դեպքերի զգալի մասը գրանցվում է թերի բուժօգնության և անազատության մեջ գտնվող անձանց հետ ոչ ճիշտ աշխատանքի հետևանքուվ։
ՀՀ ԱՆ ՔԿՀ-ներում և մարմիններում հասարակական վերահսկողություն իրականացնող հասարակական դիտորդների խմբի նախագահ Զարուհի Հովհաննիսյանը մասնավորապես նշում է, որ կենսաբանական մահվան գրանցման թվերն ամենաբարձրն են, որոնց պատասխանները կարող է տալ հիմնականում քրեական գործի հետաքննությունը, թե ի վերջո այդ կենսաբանական մահն ինչի արդյունք է եղել։ Այստեղ շատ կարևոր է հասկանալ, թե ինչ ընթացք է ստացել հիվանդության նկատմամբ վերահսկողությունը՝ բժշկական բոլոր գործողությունները, քաղաքացիական հիվանդանոց տեղափոխման գործընթացը (ժամանակի՞ն, հրատա՞պ) և քաղաքացիական հիվանդանոցում նշանակված բուժումը որքանով է արդյունավետ եղել։
Մանրամասները՝ տեսանյությում։
Հայաստանի հանրային ռադիոյի կողմից հեռարձակվող «Ես առողջ եմ» հաղորդաշարի շրջանակներում ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական հիմնարկներում և մարմիններում հասարակական վերահսկողություն իրականացնող հասարակական դիտորդների խմբի նախագահ Զարուհի Հովհաննիսյանն անդրադարձել է Քրեակատարողական հիմնարկներում առողջապահական ու հոգեբանական խնդիրներին։
«Խմբի դիտարկումներով անազատության մեջ գտնվողների ավելի քան 50%-ն ունի առողջական խնդիրներ, իսկ դա բավականին մեծ ծավալ է նաև հենց պետության համար, քանզի յուրաքանչյուր անձ, որը գտնվում է Քրեակատարողական հիմնարկում, լիովին պետության վերահսկողության ներքո է։ Իսկ պետությունն իր վրա պարտավորություն ունի՝ իրականացնելու համապարփակ քայլեր՝ լուծելու նրանց առողջական բոլոր խնդիրները»։
Մանրամասները՝ տեսանյությում։
Ինչո՞ւ և ինչի՞ց է երեկ կեսգիշերին «Նուբարաշենի» բանտում մահացել 46-ամյա դատապարտյալը։ Այս հարցերի պաշտոնական պատասխանները դեռ չկան։
ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական հիմնարկներում և մարմիններում հասարակական վերահսկողություն իրականացնող հասարակական դիտորդների խմբի ղեկավար Զարուհի Հովհաննիսյանը, անդրադառնալով այս հարցին, նշում է․ «ՔԿՀ-ներում առհասարակ մահվան դեպքերը հիմնականում պայմանավորած են առողջական խնդիրներով, հետո նոր՝ ինքնասպանություններով, իսկ ավելի քիչ դեպքերում՝ հացադուլի պատճառով։ Բուժանձնակազմը համալրված չէ, ամեն տարի մենք ուղարկում ենք նաև հարցումներ, թե որքանով թափուր են, և թափուր հաստիքներ բավականաչափ կան: Ամենասուրը դրված է հոգեբույժների խնդիրը: Մյուս կողմից կա խնդիր նաև բուժանձնակազմի տարբեր նեղ մասնագիտացված հաստիքներում համալրում, ինչպես նաև օրինակ՝ բուժբաժնի ղեկավարի հաստիքի, որը կոնկրետ «Նուբարաշենում» արդեն տևական ժամանակ թափուր է»։
Նա նաև հավելում է․ «Մահը գրանցվելուց հետո ամբողջ թղթաբանությունը տեղափոխվում է քննչական մարմինների զննության ներքո, և այդ պարագայում պետք է շատ թափանցիկ և հրապարակային հայտնվեն այն բոլոր խնդիրները, որոնք վեր են հանվել, որպեսզի հնարավոր լինի վերլուծություն կատարել: Դեռևս չունենք նույնիսկ մահվան դեպքերով այդպիսի համապարփակ վերլուծություն, թե քննչական գործողությունները ինչ են վեր հանել, որտեղ է եղել խնդիրը, որտեղ է եղել բացթողումը, որտեղ ժամանակին պատշաճ կերպով չի ցուցաբերվել օգնություն, որպեսզի անձը չզրկվի կյանքից: Այստեղ կյանքի իրավունքի խնդիր է, որի հանդեպ պետությունը պիտի ավելի աչալուրջ և թափանցիկ լինի»:
Մանրամասները՝ կից հղումով։
Վարուժան Ավետիսյանի փաստաբանն ու համակիրները պահանջում են թույլ տալ նրան բացակայել երկրից, քանզի ըստ բժշկի եզրահանգման՝ վերջնական ախտորոշման և բուժման համար վերջինս կարիք ունի հետազոտվելու արտերկրում։ Բժշկի այս ցուցումը, սակայն, մեկուկես տարի անց էլ Արդարադատության նախարարությունը չի շտապում իրագործել։ Փաստաբանը պատմում է, որ դեռ անցած տարի Ավետիսյանի մոտ վիճակը երկու անգամ սրվել է, այդ պահերին ինքնազգացողությունը վատացել է, նրան տեղափոխել են վերակենդանացման բաժանմունք։ Քանի որ չկա վերջնական ախտորոշում, նշանակված չէ նաև հստակ բուժում, և վիճակը ամեն րոպե կարող է դառնալ ծայրահեղ:
Ի դեպ Ավետիսյանը քրոնիկ երիկամային հիվանդություն ունի։ 2016-ին ոստիկանության ՊՊԾ գունդը գրավելու համար մեղավոր ճանաչված «Սասնա ծռերի» առանցքային անդամին երկիրը լքելու թույլտվություն չեն տալիս։ Փաստաբան Արայիկ Պապիկյանն այժմ սպասում է Արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայության վերջնական որոշմանը։
Երեկ Ավետիսյանին է այցելել բանտում դիտորդական խմբի ղեկավար Զարուհի Հովհաննիսյանը։ «Տեղեկացել ենք, որ ինքը այս պահին կոնկրետ կրիզային վիճակ չունի, բայց դա ամեն րոպե կարող է լինել: Փաստացի անձն ունի առողջական խնդիր, որը Հայաստանում խորը, համապարփակ հետազոտման հնարավորություններ չկան», - ասաց Հովհաննիսյանը:
Ավելին …
